اندازه گیری باقیمانده سموم دفع آفات نباتی در آزمایشگاه مرجعان خاتم
بعد از استفاده از سموم کشاورزی برای محافظت گیاهان در برابر آفات، بیماری‌ها یا علف‌های هرز، مقداری از آنها به صورت باقیمانده در بخش های مختلف محصول نهایی باقی می‌مانند و از آنجا که این محصولات به مصرف انسانی می‌رسند، مقدار این باقی‌مانده‌ها باید تحت کنترل قرار گیرند. اگر سطح باقیمانده سموم کشاورزی از حد مجازهای تعیین شده (MRL) بالاتر باشد، مصرف این محصولات خطراتی را برای سلامت مصرف کنندگان دارد. بنابراین اندازه گیری باقی مانده آفتکش ها در مواد غذایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
روش اندازه گیری باقیماند سموم توسط مرجعان خاتم
روش های اندازه گیری باقیمانده آفت کش ها بر اساس حدود مجاز تعیین شده در استانداردهای ملی و بین المللی توسعه و اعتبار بخشی شده اند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای تمامی مشتریان جهت کنترل محصولات به مقاصد مختلف مانند مصارف داخلی، صادرات، واردات و ... باشند.
به منظور اندازه گیری باقیمانده آفت کش ها در انواع مواد غذایی، از روش کچرز (QuEChERS) برای استخراج و حذف سایر ترکیبات مزاحم استفاده می شود. روش کچرز یک روش استخراج سریع، آسان، موثر، استوار و ایمن برای تعیین مقدار باقیمانده آفت کشها در محصولات کشاورزی است. در روش کچرز، نمونه ها ابتدا آسیاب شده و سپس با استفاده از کیتهای کچرز استخراج و تخلیص می شوند تا برای تزریق به دستگاههای GC/MS یا LC/MS آماده شوند.
روشهای کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی شامل دستگاه های GC-MS و GC-MS/MS، و کروماتوگرافی مایع- طیف سنجی جرمی شامل دستگاه LC-MS/MS دو تکنیک مهم برای اندازه گیری و تشخیص آفت کشها در کمترین مقادیر در مواد غذایی هستند. این روشها به دلیل دقت بالا و حساسیت زیاد در تشخیص مقادیر ناچیز و کم آفت کشها، به طور گسترده ای استفاده می شوند.
همچنین وجود دستگاه های فوق در آزمایشگاه های مرجعان خاتم اندازه گیری بیش از 300 نوع آفت کش در انواع مواد غذایی را امکانپذیر نموده است و سبب پوشش نیازهای غالب مشتریان صادر کننده شده است.
لیست سموم قابل اندازه گیری در آزمایشگاه مرجعان خاتم بر اساس محصولات و دستگاه ها در زیر آمده است:
سموم میوه و سبزیجات
سموم غلات
سموم خشکبار
سموم پسته
سموم زعفران
سموم روغن
سموم چای
سموم گل محمدی
منظور از حداکثر باقیمانده مجاز در آفتکش یا MRL
منظور از MRL یاMaximum Residue Level در سموم کشاورزی، حداکثر میزان باقیمانده مجاز سموم در محصولات کشاورزی است که توسط سازمان‌های نظارتی تعیین می‌شود. هدف از تعیین MRL این است که اطمینان حاصل شود مصرف محصولات غذایی حاوی این مقدار باقیمانده از سموم، خطری برای سلامتی مصرف‌کنندگان نداشته باشد. اگر میزان باقیمانده سموم در یک محصول کشاورزی بیشتر از MRL تعیین شده باشد، باید از ورود آن به بازار جلوگیری شود.
حداکثر مقدار مجاز باقیمانده سموم MRL بر اساس لیست سموم و لیست محصولات در ایران و اتحادیه اروپا در لینکهای زیر در دسترس است:
ایران:
http://mrl.iripp.ir
اتحادیه اروپا:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02005R0396-20240511
علاوه براین، لیست آفتکش های تعلیق و حذف شده در ایران و اتحادیه اروپا در لینکهای زیر در دسترس است:
ایران:
https://www.ppo.ir/fa-IR/ppo/5188/page/%D8%A2%D9%81%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B0%D9%81-%D8%B4%D8%AF%D9%87
اتحادیه اروپا:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/IT/TXT/HTML/?uri=CELEX:02012R0649-20200901&from=EN
لازم به ذکر است، صادر کنندگان باید قبل از ارسال محموله صادراتی، قوانین و الزامات کشور مقصد را در نظر گرفته و برای اطمینان از حد مجاز محصولات، آنها را در آزمایشگاه های معتبر صنایع غذایی با حد تشخیص بالا در حد استانداردهای اروپا بررسی کرده و سپس صادر کنند تا در کشور مقصد دچار مشکل نشوند.
خطر مصرف مواد غذایی دارای باقیمانده سموم برای انسان
طبق گزارش سازمان حفظ نباتات ایران، میزان مواجهه با سموم شیمیایی از طریق مواد غذایی به خصوص میوه و سبزیجات پنج برابر بیشتر از سایر راهها مانند تنفس هوا و نوشیدن آب است. مضرات سموم شیمیایی متعدد است و قرار گرفتن طولانی مدت حتی با مقدار کم باقیمانده سموم در مواد غذایی باعث انواع سرطان، مانند سرطان سینه، معده، پروستات و ...، بیماریهای قلبی و تنفسی، اختلالات تولید مثلی و سیستم عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون و ... می شود.
کودکان، زنان باردار، افراد مسن در برابر باقیمانده سموم حساستر هستند. چنانچه مادر بارداری در معرض باقی مانده سموم قرار بگیرد، ممکن است فرزند او به تومورهای سرطانی مغز، سرطان خون و تومورهای بدخیم کلیه (ویلمز)، حساس تر باشد.
خطر مصرف غذای آلوده به باقیمانده سموم برای کودکان
مصرف باقیمانده سموم در غذای کودکان به دلیل وزن پایین بدن کودک و مصرف مواد غذایی و نوشیدنی بیشتر در طول روز نسبت به بزرگسالان، جدی تر است. علاوه براین، سیستم های دفعی و سم زایی بدن کودکان در حال رشد است و توانایی دفع کامل باقیمانده سموم در مواد غذایی را ندارد و از طرفی باقیمانده آفتکش ها در مواد غذایی ممکن است مانع از جذب مواد مغذی از غذای کودک شده و سلامت کودک را تهدید کند.
البته بیشتر اوقات مصرف مواد غذایی آلوده به باقیمانده سموم در طولانی مدت اثرات مخرب خود را نشان داده و باعث آسیب به مغز و سیستم ایمنی می شود.
و در آخر، به دلیل خطرات جدی مصرف مواد غذایی آلوده به باقیمانده سموم کشاورزی، اندازه‌گیری دقیق این سموم در محصولات غذایی اهمیت بسیاری دارد. باقیمانده سموم در مواد غذایی نه تنها سلامت عمومی را به خطر می‌اندازد، بلکه تأثیرات منفی گسترده‌ای بر اقتصاد می گذارد. کشورهایی که مواد غذایی آلوده به باقیمانده سموم را تولید می‌کنند، ممکن است با محدودیت‌های تجاری و ممنوعیت‌های صادراتی از سوی دیگر کشورها مواجه شوند. این امر می‌تواند به کاهش درآمدهای صادراتی منجر شود.
نظر دهید