پاستیل: از تاریخچه تا مضرات آن روی سلامت کودکان

تاریخچه پاستیل

پاستیل‌ها، یا همان آبنبات‌های صمغی (Gummy Candy)، یکی از پرطرفدارترین و خوشمزه‌ترین تنقلات به شمار می‌آیند. این خوراکی های نرم و لذیذ با بهره‌گیری از مواد مختلفی مانند ژلاتین، نشاسته، صمغ عربی، آگار، پکتین و ... تولید می‌شوند. پاستیل‌ها، تاریخچه‌ای طولانی و جذاب دارند. این داستان به دهه 1920 در شهر بن آلمان بازمی‌گردد، زمانی که هانس ریگل، یک کارگر ساده در یک کارخانه آبنبات‌سازی، تصمیم به تولید آبنبات‌های خانگی گرفت. هانس ریگل کارگری فقیر با دستمزدی ناچیز بود. او در ابتدا به عنوان یک شیرینی‌پز آموزش دید و از همان آغاز به تولید شیرینی‌ها و آبنبات‌های دست‌ساز علاقه نشان داد. پس از کار در چندین کارخانه تولید شیرینی و کسب تجربه، تصمیم گرفت کسب ‌وکار خودش را راه‌اندازی کند. او با سرمایه‌ای اندک و تجهیزات ساده‌ای شامل یک کیسه شکر، یک سنگ مرمر (برای مخلوط کردن مواد)، یک صندلی، یک اجاق آجری، یک کتری مسی و یک وردنه، کار شخصی خود را راه اندازی کرد و با تولید و ابداع پاستیل به شهرت رسید. در سال 1922، هانس ریگل با همکاری همسرش (گرترود) و با سرمایه‌گذاری اولیه 180 مارک (تقریبا 92 یورو)، شرکت هاریبو (Haribo) را تاسیس کرد. نام هاریبو ترکیبی از حروف اول نام هانس (Hans)، نام خانوادگی ریگل (Riegel) و شهر بُن (شهر محل تاسیس شرکت هاریبو=Bonn) (Hans Riegel Bonn) است. او به‌منظور جذب مشتری بیشتر، تصمیم گرفت که آبنبات‌های خود را با طعم‌های میوه‌ای و با استفاده از ژلاتین تهیه کند. علاوه بر این، برای جذاب‌تر کردن شکل آبنبات‌ها، از قالب‌های خرسی شکل استفاده کرد (ایده پاستیل خرسی از اجراهای نمایشی سیرک‌ها و خرس‌های رقصان گرفته شد که در آن زمان در آلمان محبوب بودند) و اولین پاستیل های خرسی را تولید کرد که به‌سرعت مورد توجه قرار گرفت و به نام خرس‌های طلایی معروف شدند. این آبنبات‌ها با وجود ظاهر سفت، نرم و کشسان بودند و به‌سرعت در بین کودکان و بزرگ‌ترها محبوب شدند. در اوایل تأسیس شرکت هاریبو، هانس ریگل و همسرش نقش بزرگی در رشد و موفقیت این کسب ‌وکار خانوادگی داشتند. هانس مسئول تولید و مدیریت کارخانه کوچک خود بود، در حالی که گرترود، توزیع و فروش محصولات را بر عهده داشت.گرترود با دوچرخه‌اش به فروشگاه‌ها و بازارهای محلی می‌رفت و پاستیل‌ها و آبنبات‌های هاریبو را توزیع می‌کرد. او شخصاً این محصولات را به مغازه‌داران معرفی و عرضه می‌کرد و بدین ترتیب ارتباط مستقیم و نزدیکی با مشتریان برقرار می نمود. این شیوه خلاقانه گرترود و پشتکارش نقش بسیار مهمی در شناساندن برند هاریبو به مردم آلمان داشت.

با گذشت زمان، تولید پاستیل گسترش یافت و انواع مختلفی از آن با طعم‌ها و اشکال متفاوت به بازار آمد. امروزه، پاستیل‌ها به یکی از محبوب‌ترین تنقلات در سراسر جهان تبدیل شده‌اند و هانس ریگل به عنوان پیشگام این صنعت شناخته می‌شود. به گفته یکی از تولیدکنندگان ژلاتین، در حال حاضر، تقریباً نیمی از کل ژلاتین تولید شده در سراسر جهان، صرف ساختن پاستیل ها می‌شود.

میزان مصرف پاستیل بین کودکان در جهان

پاستیل به عنوان یکی از محبوب‌ترین خوراکی ها در سراسر جهان شناخته می‌شود. این محصول به ویژه بین کودکان بسیار پرطرفدار است و به طور گسترده در بسیاری از کشورها مصرف می‌شود. در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، مصرف پاستیل به دلیل تاریخچه طولانی تولید آن (مانند محصولات هاریبو در آلمان) بسیار بالا است. در کشورهای آسیایی نیز مصرف پاستیل در حال افزایش است. ارزش بازار جهانی پاستیل بر اساس آخرین آمار در سال 2023، به 22/78 میلیارد دلار رسید، به عبارت دیگر مصرف جهانی پاستیل در سال 2023، حدود 2 میلیون تن بود. پیش بینی می شود ارزش بازار جهانی پاستیل تا سال 2033 به 66/56 میلیارد دلار برسد و این نشانگر این است که این بازار در طی دهه آینده با سرعت نسبتا بالایی در حال گسترش است.

ترکیبات پاستیل

پاستیل ها به طور سنتی از مقادیر زیادی ساکارز و شربت گلوکز، عوامل ژل کننده (به ویژه ژلاتین) و افزودنی های مصنوعی (مانند رنگ ها، طعم دهنده ها، اسانس ها و ...) درست می شوند. اسیدهای غذایی مانند اسید سیتریک و اسید مالیک نیز به منظور ایجاد طعم ترش به پاستیل اضافه می شوند. ژلاتین ماده‌ای است که از کلاژن (نوعی پروتئین) موجود در پوست، استخوان‌ها و غضروف‌های حیواناتی مانند گاو و... استخراج می‌شود و ماده اصلی بافت پاستیل است. ژلاتین به پاستیل شکل می دهد و سبب می شود ساختار و بافت آن نرم و لاستیکی باشد، علاوه بر این ژلاتین باعث می‌شود که پاستیل قابلیت جویدن داشته باشد و هنگام خوردن، به آرامی در دهان حل شود. رنگ های خوراکی مورد استفاده در پاستیل که به منظور تغییر، بهبود یا افزایش جذابیت ظاهری به آن اضافه می شوند، شامل رنگ های خوراکی مصنوعی و طبیعی هستند. رنگ های خوراکی مصنوعی ترکیبات شیمیایی هستند که به دلیل پایداری بیشتر نسبت به رنگ های طبیعی، هزینه کمتر و امکان تولید رنگ‌های متنوع‌تر، به‌طور گسترده در صنایع غذایی استفاده می‌شوند.

برخی مضرات پاستیل

پاستیل به دلیل مقدار قند بالا و رنگ‌های مصنوعی موجود در آن، از نظر سلامتی مضر است:

• قند بالا: پاستیل‌های دارای قند می‌توانند قند خون را به سرعت افزایش دهند که برای افرادی که دیابت دارند یا در معرض خطر ابتلا به آن هستند، مضر است. مصرف بیش از حد قند به افزایش کالری دریافتی و در نتیجه چاقی منجر می‌شود. این امر می‌تواند به مشکلات سلامتی دیگری مانند بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا منجر شود. به همین دلیل برخی از مصرف کنند گان ترجیح می دهند از انواع بدون قند یا پاستیل های دارای قند پایین استفاده کنند. این نوع از پاستیل ها معمولا دارای شیرین کننده های مصنوعی هستند. شیرین کننده های مصنوعی مواد بدون کالری (مانند استویا، سوکرالوز و ...) یا با کالری کم (مانند آسپارتام...) هستند که به مواد غذایی اضافه می شوند و بسیاری از مردم به عنوان جایگزینی برای قند استفاده می کنند. بحث های زیادی در مورد شیرین کننده های مصنوعی و عدم ایمن بودن مصرف آنها وجود دارد. شیرین‌کننده‌های مصنوعی، از جمله استویا، سوربیتول، مالتیتول و ... به‌طور گسترده‌ای در محصولات غذایی، به ویژه انواع پاستیل در ایران، مورد استفاده قرار می‌گیرند. گزارش‌های فزاینده‌ای حاکی از تأثیرات بالقوه این مواد بر افزایش خطر بروز مشکلاتی نظیر سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی، دیابت نوع ۲، اختلالات گوارشی (مانند دل‌درد، نفخ و اسهال) و تاثیر بر میکروبیوم روده (میکروب هایی که به طور طبیعی در روده زندگی می کنند)، وجود دارد.
• رنگ های مصنوعی: رنگ‌های مصنوعی موجود در پاستیل، نقش مهمی در جذابیت ظاهری این خوراکی دارند. با این حال، این رنگ‌ها می‌توانند نگرانی‌های زیادی برای سلامت مصرف‌کنندگان ایجاد کنند. به عنوان مثال رنگ مصنوعی کینولین یلو (E104) که معمولا بر روی بیشتر برچسب های پاستیل ها مشاهده می شود، باعث حساسیت (مانند خارش، کهیر و التهاب)، اختلالات رفتاری و یادگیری در کودکان، مشکلات گوارشی و بر هم زدن تعادل میکروبیوم روده می شود. رنگ سان ست یلو (E110) نیز که به‌طور گسترده در صنایع غذایی از جمله پاستیل مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن است عوارضی مانند آسم و بیش فعالی را به همراه داشته باشد. فلزات سنگین (مانند سرب، کادمیوم، جیوه، آرسنیک، کروم و نیکل) موجود در رنگ‌های مصنوعی نیز ممکن است اثرات زیانباری بر سلامتی انسان داشته باشند و به مرور زمان آسیب های جدی مانند بیماری‌های مزمن (بیماری بلند مدت) کلیوی، آسیب به مغز، کاهش ضریب هوشی، نرمی استخوان، آسیب به سیستم تنفسی، سرطان، اختلالات عصبی، مشکلات حافظه، آسیب به جنین در دوران بارداری، نقص‌های مادرزادی، مشکلات رشد، آسیب به کبد، علائم خستگی و اختلالات سیستم عصبی را ایجاد می کنند.

پاستیل‌های فله‌ای و غیر استاندارد

 پاستیل‌های فله‌ای و باز در فروشگاه‌ها و مراکز خرید مختلف معمولاً مورد تأیید وزارت بهداشت نیستند. این محصولات به‌طور غالب از طریق روش های نامشخص وارد کشور می‌شوند و به همین دلیل تحت نظارت‌های قانونی قرار ندارند. شرایط بهداشتی نامناسب و استفاده از مواد اولیه ارزان و نامرغوب می‌تواند بر طعم و بافت این پاستیل‌ها تاثیر منفی داشته باشد. علاوه بر این، عدم نگهداری صحیح این محصولات ممکن است باعث فساد و کاهش کیفیت آنها گردد. پاستیل‌های غیر استاندارد ممکن است دارای رنگ‌ها، طعم‌دهنده‌های مصنوعی و سایر مواد افزودنی غیرمجاز باشند که می‌توانند بر سلامتی تأثیر منفی بگذارند.

موارد منع مصرف پاستیل در کودکان

پاستیل‌ها ممکن است برای برخی کودکان مناسب نباشند و مصرف آنها به دلیل شرایط خاصی محدود یا ممنوع شود. یکی از موارد منع مصرف پاستیل، حساسیت برخی از کودکان به ژلاتین و رنگ های موجود در آن می باشد که می‌تواند باعث بروز واکنش‌های حساسیت زایی (مانند خارش، راش یا ضایعات پوستی، مشکلات تنفسی و مشکلات گوارشی) شود. علاوه بر این، مصرف رنگ‌های مصنوعی ممکن است باعث رفتارهای بیش‌فعالی و عدم تمرکز در کودکان شود. دلیل دیگر این است که به علت قند بالای پاستیل، کودکان مبتلا به دیابت یا دارای مشکلات کنترل قند خون باید از مصرف آن خودداری کنند یا مصرفشان را به حداقل برسانند. اگر کودک دچار پوسیدگی یا مشکلات دندان است، مصرف پاستیل باید محدود شود. به کودکان زیر دو سال نیز به دلیل سیستم گوارشی ضعیف تر، خطر خفگی، سیستم ایمنی ضعیف تر، واکنش های حساسیت زایی و ...، نباید پاستیل داده شود.

میزان مصرف مجاز پاستیل برای کودکان

پاستیل‌ها دارای مقادیر زیادی شکر، رنگ‌های مصنوعی و مواد افزودنی هستند که می‌توانند برای سلامتی کودکان مضر باشند. هرچند توصیه دقیقی برای میزان مصرف روزانه پاستیل وجود ندارد، چند نکته کلی می‌تواند به والدین در کنترل مصرف این خوراکی کمک کند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) پیشنهاد می‌کند که مصرف شکر آزاد (شامل شکر افزوده در غذاها و نوشیدنی‌ها) برای کودکان نباید بیش از 10 درصد از کل کالری دریافتی روزانه آنها باشد. برای یک کودک، این مقدار معمولاً حدود 25 گرم (معادل 6 قاشق چای‌خوری) شکر در روز است. با توجه به این‌که معمولاً حدود 50 درصد وزن پاستیل شکر است، در یک بسته 50 گرمی پاستیل حدود 25 گرم شکر وجود دارد. برای مثال، یک کودک چهار ساله با وزن تقریبی 16 کیلوگرم، اگر یک بسته 50 گرمی پاستیل مصرف کند، تمام نیاز قند روزانه‌اش را تأمین کرده است. اما باید در نظر داشت که برخی از غذاها و نوشیدنی‌هایی که در طول روز مصرف می‌کند نیز دارای قند هستند و باعث می شوند که مقدار دریافت روزانه قند کودک از 25 گرم بالاتر رود. بنابراین، محدود کردن و کنترل مصرف پاستیل برای کودکان ضروری است تا از تأثیرات منفی بر سلامت آنها جلوگیری شود.

راهکارهایی برای کاهش مضرات مصرف پاستیل

1- بهتر است همواره پاستیل های بسته‌بندی شده و استاندارد را انتخاب کنید. پاستیل های استاندارد معمولاً تحت کنترل و نظارت‌ سازمان های مربوطه مانند سازمان استاندارد، سازمان غذا و دارو و ... تولید می‌شوند و از کیفیت و ایمنی بیشتری برخوردارند.

2- از خرید پاستیل‌های باز و فله‌ای خودداری نمایید.

3- همیشه به تاریخ انقضای محصول توجه کنید و از مصرف پاستیل‌های تاریخ گذشته خودداری کنید.

4- از آنجاییکه پاستیل معمولا ارزش غذایی پایینی دارد، لذا در صورت تمایل کودک می توان آن را با مغزها، میوه‌های خشک‌شده، میوه های تازه و ... ترکیب کنید، تا کودکان مواد مغذی بیشتری دریافت کنند.

5- پس از مصرف پاستیل، کودکان را تشویق کنید که دندان‌های خود را مسواک بزنند یا حداقل دهان خود را با آب بشویند. این کار به جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها کمک می‌کند.