۱۴۰۴.۰۳.۱۱
آبلیمو یکی از فرآورده های طبیعی است که به دلیل دارا بودن ویتامین C، خاصیت آنتی اکسیدانی و طعم ترش، نه تنها در آشپزی، بلکه به عنوان ماده‌ای برای افزایش ایمنی بدن و حفظ سلامتی مورد استفاده قرار می گیرد.
در گذشته، آبلیمو به‌صورت سنتی و خانگی تهیه می شد و مردم با استفاده از لیموهای تازه، آبلیمو را به‌صورت دستی آماده می کردند، اما امروزه با افزایش مشغله های روزمره، بسیاری از افراد دیگر فرصت تهیه آبلیمو به صورت خانگی را ندارند و ترجیح می دهند از محصولات آماده استفاده کنند. امروزه آبلیمو به دو صورت صنعتی و سنتی در دسترس است.
آبلیموهای صنعتی در کارخانه ها با بهره‌گیری از فناوری های پیشرفته و تحت نظارت سازمان های مربوطه مانند استاندارد و غذا و دارو، تولید می شوند. این محصولات در بسته بندی های دارای نشان استاندارد به بازار عرضه می شوند و از نظر کنترل کیفیت و ایمنی مواد غذایی، تحت بازرسی های دقیق قرار می گیرند.
آبلیموهای سنتی نیز به‌صورت محلی و در کارگاه های کوچک تولید می شوند که سازمان های مربوطه نظارت کمتری روی آن ها دارند. این کارگاه ها معمولاً آبلیمو را با دستگاه های کوچک، به صورت سنتی تهیه می کنند و محصولات خود را در بسته بندی هایی که نشان استاندارد ندارند، عرضه می کنند.
برخی مصرف کنندگان به علت فرآیند تولید آبلیموهای سنتی آن ها را سالم تر از انواع صنعتی می دانند، اما معمولا به دليل نظارت كمترى كه روى توليد اين نوع آبليموها هست، احتمال وجود برخی از خطرات در این محصولات بیشتر است.
خطرات احتمالی آبلیموهای سنتی
-
شرایط غیر بهداشتی تولید
در فرآیند تولید آبلیمو به روش سنتی در کارگاه ها، به علت نظارت کمتر روی رعایت استانداردهای بهداشتی ممکن است عواملی همچون شست و شو نادرست لیمو ها، استفاده از آب آلوده، به کارگیری تجهیزات آلوده و به طور کلی تولید در محیط هایی که شرایط بهداشتی به درستی رعایت نمی شود، زمینه ورود میکروارگانیسم ها به محصول فراهم شود.
هرچند که خاصیت اسیدی آبلیمو مانع از رشد بسیاری از میکروارگانیسم ها می شود، اما در برخی موارد نادر گونه های مقاوم به اسید مانند مخمرهای کاندیدا (Candida)، ساکارومایسیس (Saccharomyces)، زیگوساکارومایسیس (Zygosaccharomyces) و بریتانومیس (Brettanomyces) و همچنین باکتری های اسید دوست نظیر استوباکتر (Acetobacter) و گلوکونوباکتر (Gluconobacter) و نیز کپک ها (در قسمت پاتولین بیشتر توضیح داده شده است)، قادر به سازگاری با شرایط اسیدی و رشد در محصول هستند. رشد این عوامل می تواند علائم فساد مانند بوی ترشیدگی و تغییر رنگ را در آبلیمو ایجاد کند. برخی از این میکروارگانیسم ها علاوه بر کاهش کیفیت حسی محصول (بو، طعم و رنگ)، ممکن است منجر به مسمومیت هایی با علائم گوارشی مانند اسهال و نفخ در مصرف کنندگان، به ویژه افراد با سیستم ایمنی ضعیف، شوند.
-
پاتولین
لیموی تازه در شرایطی مانند رطوبت بالا، دمای گرم، نگهداری طولانی مدت در محیط های بسته که تهویه مناسبی ندارند، به سرعت دچار کپک زدگی می شود. لیموهایی که پوست آسیب دیده دارند یا با لیموهای کپک زده در تماس هستند، بیشتر مستعد کپک زدگی می شوند. کپک هایی که معمولاً روی لیموها رشد می کنند، قادر به تولید سم قارچی خطرناکی به نام پاتولین هستند. این سم می تواند آسیب های جدی به سیستم ایمنی بدن، کبد و کلیه ها وارد کند.
در صورت استفاده از لیموهای کپک زده برای تهیه آبلیمو، سم پاتولین در فرآیند تولید از بین نمی رود و می تواند وارد محصول نهایی شود. حتی اگر آبلیمو از لیموهای سالم و بدون کپک نیز تهیه شود، در شرایط نگهداری نامناسب مانند دمای بالا، رطوبت زیاد و همچنین نگهداری آبلیمو در ظروف آلوده، امکان رشد کپک و تولید سم پاتولین وجود دارد.
-
فلزات سنگین
آبلیموها ممکن است از طریق منابع مختلفی مانند آب، خاک و هوا به فلزات سنگین آلوده شوند، علاوه بر این در فرآیندهای تولید، فرآوری و بسته بندی نیز این فلزات می توانند از دستگاه ها وارد آبلیمو شوند. فلزات سنگینی مانند سرب در مقادیر کم نیز می توانند منجر به مشکلات جدی مانند اختلال در عملکرد کلیه ها، پوکی استخوان، آلزایمر، اوتیسم و حتی سرطان شوند.
در تولیدات صنعتی، معمولاً از دستگاه های مدرن و استاندارد مانند استیل ضد زنگ استفاده می شود که برای تماس با مواد غذایی ایمن هستند. این تجهیزات به طور دوره ای بررسی می شوند و در نتیجه احتمال انتقال فلزات سنگین مانند سرب را به حداقل می رسانند. درمقابل در تولید سنتی و کارگاهی، معمولاً از تجهیزات ساده تر و فلزات معمولی استفاده می شود که ممکن است در تماس با آبلیمو به علت اسیدی بودن آن، دچار خوردگی شوند. این خوردگی ها می توانند باعث ورود فلزاتی مانند سرب به آبلیمو شوند، در مواقعی که این دستگاه ها فرسوده نیز باشند احتمال انتقال فلزات بیشتر نیز می شود.
-
نگهداری آبلیمو در ظروف پلاستیکی و شرایط نامناسب
معمولاً آبلیموها را در ظروف پلاستیکی نگهداری می کنند و در برخی مواقع آن ها را در معرض نور خورشید نیز قرار می دهند. این ظروف پلاستیکی معمولاً از جنس پلی اتیلن ترفتالات (کد 1) و پلی پروپیلن (کد 5) هستند. هرچند این ظروف برای نگهداری مواد غذایی طراحی شده اند اما در برخی شرایط خاص، مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید و گرما، ممکن است مشکلاتی به همراه داشته باشند. به ویژه در مورد آبلیمو که ویژگی اسیدی دارد، این خطر بیشتر است.
در صورت قرار گرفتن ظروف کد 1 در معرض نور و گرما، امکان آزاد شدن فلز آنتیموان وجود دارد، این فلز می تواند به داخل آبلیمو نفوذ کرده و مشکلات سلامتی نظیر سرطان زایی و اختلالات هورمونی را ایجاد کند. ظروف پلاستیکی کد 5 ایمن تر از ظروف کد 1 هستند، اما همچنان نمی توان به طور کامل از عدم انتقال ترکیبات مضر به داخل محصول اطمینان حاصل کرد.
-
تقلبات
برخی از افراد سودجو برای کاهش هزینه ها و افزایش سود، در فرآیند تولید آبلیمو تقلب می کنند و احتمال این تقلبات در آبلیموی سنتی به دلیل نبود نظارت کافی بیشتر است.
-
رقیق کردن با آب
در صنعت تولید آبلیمو، برخی محصولات از کنسانتره غلیظ لیمو و آب تهیه می شوند که میزان رقیق سازی آن باید مطابق با استانداردهای مشخص انجام شود. این موضوع روی بسته بندی محصول ذکر می شود و اسم محصول نیز " آبلیمو ترش باز ساخته شده از کنسانتره" نوشته می شود، بنابراین مصرف کننده از ماهیت آن آگاه است. تقلب زمانی رخ می دهد که برخی تولید کنندگان مقدار آب بیشتری را نسبت به مقدار تعیین شده در استاندارد، جهت رقیق سازی به کنسانتره اضافه می کنند یا آبلیمو معمولی (غیر تغلیظ شده) را با آب رقیق می کنند که حجم آن افزایش پیدا کند اما آن را به عنوان آبلیموی خالص عرضه می کنند. اگرچه این نوع تقلب تهدیدی برای سلامت مصرف‌کننده ایجاد نمی کند، اما به دلیل عدم شفافیت و فریب خریدار، تقلب محسوب می شود.
-
تهیه آبلیمو با استفاده از مواد شیمیایی
برخی از تولید کنندگان به جای استفاده از لیموی طبیعی، از مواد شیمیایی برای تولید آبلیمو استفاده می کنند اما آن را به عنوان آبلیمو طبیعی به فروش می رسانند، این کار به علت فریب مصرف کننده نوعی تقلب محسوب می شود. علاوه بر این، برخی از این مواد شیمیایی نیز ممکن است مشکلاتی را برای سلامتی انسان از جمله آسیب به کبد و کلیه ها و همچنین اختلالات هورمونی، به همراه داشته باشند.
کلام آخر
بهترین و مطمئن ترین گزینه آبلیموی طبیعی است که در منزل و با استفاده از لیموی تازه، سالم و تجهیزات کاملاً بهداشتی تهیه شده باشد. در صورتی که تهیه آبلیمو در منزل امکان‌پذیر نباشد، بهتر است محصولاتی انتخاب شوند که تحت نظارت سازمان های مربوطه مانند استاندارد و غذا و دارو هستند. به صورت کلی برای حفظ کیفیت و ایمنی، توصیه می شود که آبلیمو در ظروف شیشه ای و در محیطی خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود.